A A A

1974 – 1979: doc. Zofia Wolniewicz (ur. 1927, zm. 2014)

Kiedy w 1952 roku ukończyła studia na Wydziale Sztuk Pięknych UMK była jedną z trzech pierwszych absolwentek rodzącego się właśnie nowego kierunku - Konserwacja i Restauracja Dzieł Sztuki. Była wybitnym praktykiem - konserwatorem. Pracowała przez wiele lat w toruńskim oddziale PP PKZ, gdzie kierowała Pracownią Konserwacji Dzieł Sztuki. W roku 1974 Zakład Konserwacji Zabytków Ruchomych po odejściu kilku pracowników znalazł się w bardzo trudnej sytuacji kadrowej. Zofia Wolniewicz jako docent kontraktowy objęła wówczas kierownictwo, początkowo jako p.o., gdyż była wtedy jeszcze kierownikiem PKDS, a od 1976 roku na pełnym etacie. Zawarła z UMK umowę zgadzając się jedynie na 5 lat kontraktu do 1979 roku.

W tym krótkim okresie dokonała bardzo wiele. Rozpoczęła działalność od intensywnych starań o etaty dla uzupełnienia zdziesiątkowanego zespołu. Dzięki jej zabiegom Zakład, przez rok akademicki 1974/75 utrzymany siłami zaledwie dwu asystentek i dwu laborantów, wsparty został trzema etatami dla pracowników naukowych i dwoma etatami dla pracowników technicznych. Pozwoliło to na szybkie odbudowanie możliwości normalnego kształcenia studentów. Do dydaktyki Pani doc. Zofia Wolniewicz wniosła swoje ogromne doświadczenie płynące z bogatej praktyki konserwatorskiej. W roku 1977 z Jej inicjatywy skorygowana została nazwa - Zakład Konserwacji Zabytków Ruchomych przemianowano na Zakład Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej.

Była osobą otwartą, o niesłychanie nowoczesnym sposobie myślenia. Jej zasługą było budowanie porozumienia z Akademiami Sztuk Pięknych w Krakowie i Warszawie, między innymi poprzez inicjowanie i uczestnictwo w pracach nad ujednoliceniem programów nauczania na obu Akademiach i w naszym Instytucie. Wtedy też uporządkowana została i ujednolicona z obydwu Akademiami nazwa tytułów – magister sztuki - na dyplomach absolwentów. W ramach wspierającej współpracy, na Jej zaproszenie, przez kilka lat przyjeżdżał do Zakładu doc. dr Władysław Zalewski z wykładami z konserwacji malarstwa ściennego. Uczestniczyła w koordynowanym przez ASP Kraków opracowaniu Ogólnopolskiego Schematu Dokumentacji Konserwatorskiej.

Doc. Zofia Wolniewicz starała się skonsolidować młody zespół poprzez inspirowanie wspólnych tematów badawczych. W ten sposób rozpoczął się cykl prac nad zagadnieniem dublowania obrazów - od opracowania raportu na temat ówcześnie stosowanych w Polsce i na świecie metod i środków, poprzez eksperymenty nad dublowaniem na nieschnące, trwale odwracalne kleje, realizowanym we współpracy z Instytutem Chemii Przemysłowej w Warszawie, aż do sprowadzenia i pierwszego w Polsce zastosowania preparatu Beva 371 oraz całej palety preparatów konserwatorskich szwajcarskiej firmy Lascaux. Dzięki tym działaniom przełamywaliśmy barierę żelaznej kurtyny. We współpracy z Instytutem Fizyki został wtedy zbudowany nowoczesny, elektryczny stół dublażowy, co również było niemałym osiągnięciem.

Zofia Wolniewicz była osobą, która współpracę zawsze stawiała wyżej niż wyłączność sukcesów. Z Jej inicjatywy w Zakładzie podjęty został pierwszy w Polsce zabieg rozwarstwienia dwu leżących na sobie obrazów. Bez obaw jeden z kilku służących tym eksperymentom przemalowanych obrazów przekazała na ASP do Krakowa, aby tam równolegle prowadzono doświadczenia nad rozwarstwianiem. Dzięki temu powstały jednocześnie dwie metody - toruńska i krakowska, co w istotny sposób rozwinęło wiedzę konserwatorską.

W czasach Jej kierownictwa wykonane zostały prace konserwatorskie przy dużym zespole obrazów współczesnych i powstała pierwsza w Polsce publikacja omawiająca problematykę ich konserwacji. Podejmowane były także tematy badawcze dotyczące żywic sztucznych, poszukiwania nowych materiałów i nowych metod konserwacji.

Z Jej udziałem zostały nawiązane kontakty z Akademią Sztuk Pięknych w Sofii, co zaowocowało prowadzonymi przez kilkanaście kolejnych lat wspólnymi zajęciami terenowymi studentów obu Uczelni, między innymi w bułgarskich klasztorach w Trojanie, potem w Rylskim Monastyrze, także w polskich obiektach.

Dzięki Jej staraniom w roku 1976 wraz z Toruńskim Okręgiem ZPAP udało się zorganizować pierwszą dużą środowiskową wystawę konserwatorską, w której brali udział wszyscy ówcześni pracownicy Zakładu.

Po zakończeniu pięcioletniego kontraktu doc. Zofia Wolniewicz nie podjęła dalszej pracy - założyła własną, prywatną pracownię konserwatorską - pozostała jednak związana z Zakładem pielęgnowaną przez lata nicią sympatii, zainteresowania i życzliwości. Do czasu, kiedy stan zdrowia Jej na to pozwalał pracowała na rzecz Stowarzyszenia Przyjaciół Zakładu Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej Toruńskiej Szkoły Konserwacji.

Pamiętamy o Jej energii, życzliwości, szacunku dla ludzi, o zawsze pogodnym, ciepłym uśmiechu. Pamiętamy o pasji społecznika zawsze zaangażowanego w sprawy zabytków i problemy środowiska. Myślimy o Niej z wielką wdzięcznością i szacunkiem.

 

Bogumiła J. Rouba